Stilvallen Golfstroom: elk jaar Elfstedentocht?

Als de Golfstroom stilvalt kan het bij ons 5 tot 15 graden kouder worden, het poolijs komt veel zuidelijker te liggen en op het zuidelijk halfrond wordt het nog warmer. Dit is 12.000 jaar geleden bij de opwarming na de laatste ijstijd ook gebeurd.

De Golfstroom is een snelle, krachtige warme stroming in de oceaan vanaf de Golf van Mexico naar Noordwest-Europa. Hij vervoert per seconde tot 150 miljoen kubieke meter water, dat is meer dan 100 keer zo veel als alle rivieren in de wereld. De stroom transporteert een hoeveelheid warmte die overeenkomt met de capaciteit van 3.000.000 grote kerncentrales.

Volgens nieuw onderzoek van de Universiteit van Utrecht kan de Golfstroom plotseling tot stilstand komen, wat reusachtige gevolgen heeft. Noordwest-Europa wordt 5 tot 15 graden kouder. Het zuidelijk halfrond, waarvandaan de warmte nu nog door de Golfstroom naar ons komt, wordt veel warmer. Daarnaast zal de zeespiegel bij ons een meter extra stijgen, bovenop de zeespiegelstijging door de klimaatopwarming. In de hele wereld zal het klimaat extreem veranderen. Wanneer dit kantelpunt van de Golfstroom bereikt wordt is niet duidelijk: het kan al volgend jaar of pas volgende eeuw zover zijn. De Golfstroom is wel iets minder sterk geworden, maar voorlopig merken we daar niets van.

Aanvulling 26 augustus 2025: Volgens een nieuwe studie van een groep Nederlandse klimaatwetenschappers zal de Golfstroom rond 2060 instorten, als de opwarming 2,5 graden bereikt.

Kleine IJstijd

Nederland ligt op dezelfde geografische breedte als Canada en zou dan ook hetzelfde klimaat krijgen. Ieder jaar een Elfstedentocht? Als er veel sneeuw valt zoals in Canada, zit dat er niet in. De (aller?)laatste Elfstedentocht was in 1997, alweer 27 jaar geleden.

Als de Golfstroom stilvalt wordt het in ieder geval aanzienlijk kouder dan in de Kleine IJstijd van de 17e eeuw. De Kleine IJstijd is overigens deels door de mens veroorzaakt. Door de komst van de Europeanen naar Amerika stierven zo’n 55 miljoen indianen door oorlog, ziekte en dwangarbeid. Daardoor veranderde al hun landbouwgrond in woeste grond, er ontstonden bossen die zoveel CO₂ opnamen dat de temperatuur op Aarde licht daalde.

Het verbaast mij iedere keer weer dat er hele groepen wetenschappers werken aan machines die CO₂ opnemen. Die ‘machines’ bestaan allang: dat zijn dus de bossen! We moeten geen machines bouwen, maar bossen planten.

De motor van de Golfstroom

In deze interessante video laat hoogleraar Caroline Katsman van de TU Delft met een eenvoudig experiment in een bak water zien hoe de Golfstroom wordt aangedreven door zinkend koud smeltwater bij de Noordpool:

Smeltend ijs veroorzaakt bosbranden

KNMI over kantelpunt Golfstroom