Stilvallen Golfstroom: elk jaar Elfstedentocht?
Als de Golfstroom stilvalt kan het bij ons 5 tot 15 graden kouder worden, het poolijs komt veel zuidelijker te liggen en op het zuidelijk halfrond wordt het nog warmer. Dit is 12.000 jaar geleden bij de opwarming na de laatste ijstijd ook gebeurd.De Golfstroom is een snelle, krachtige warme stroming in de oceaan vanaf de Golf van Mexico naar Noordwest-Europa. Hij vervoert per seconde tot 150 miljoen kubieke meter water, dat is meer dan 100 keer zo veel als alle rivieren in de wereld. De stroom transporteert een hoeveelheid warmte die overeenkomt met de capaciteit van 3.000.000 grote kerncentrales.
Volgens nieuw onderzoek van de Universiteit van Utrecht kan de Golfstroom plotseling tot stilstand komen, wat reusachtige gevolgen heeft. Noordwest-Europa wordt 5 tot 15 graden kouder. Het zuidelijk halfrond, waarvandaan de warmte nu nog door de Golfstroom naar ons komt, wordt veel warmer. Daarnaast zal de zeespiegel bij ons een meter extra stijgen, bovenop de zeespiegelstijging door de klimaatopwarming. In de hele wereld zal het klimaat extreem veranderen. Wanneer dit kantelpunt van de Golfstroom bereikt wordt is niet duidelijk: het kan al volgend jaar of pas volgende eeuw zover zijn. De Golfstroom is wel iets minder sterk geworden, maar voorlopig merken we daar niets van.
Aanvulling 26 augustus 2025: Volgens een nieuwe studie van een groep Nederlandse klimaatwetenschappers zal de Golfstroom rond 2060 instorten, als de opwarming 2,5 graden bereikt.
Kleine IJstijd
Nederland ligt op dezelfde geografische breedte als Canada en zou dan ook hetzelfde klimaat krijgen. Ieder jaar een Elfstedentocht? Als er veel sneeuw valt zoals in Canada, zit dat er niet in. De (aller?)laatste Elfstedentocht was in 1997, alweer 27 jaar geleden.
Als de Golfstroom stilvalt wordt het in ieder geval aanzienlijk kouder dan in de Kleine IJstijd van de 17e eeuw. De Kleine IJstijd is overigens deels door de mens veroorzaakt. Door de komst van de Europeanen naar Amerika stierven zo’n 55 miljoen indianen door oorlog, ziekte en dwangarbeid. Daardoor veranderde al hun landbouwgrond in woeste grond, er ontstonden bossen die zoveel CO2 opnamen dat de temperatuur op Aarde licht daalde.
Het verbaast mij iedere keer weer dat er hele groepen wetenschappers werken aan machines die CO2 opnemen. Die ‘machines’ bestaan allang: dat zijn dus de bossen! We moeten geen machines bouwen, maar bossen planten.
Wat is het beste dat je voor de planeet kunt doen?
Doodgaan! Dat is het beste voor de planeet. Zolang we leven, belasten we het milieu en de planeet met onze consumptie. Maar ja, wie wil er nou voortijdig doodgaan?Consuminderen dan: alles wat we niet kopen of krijgen, is winst voor de planeet. Denk ook aan al die rommel die je krijgt op verjaardagen of met kerstmis, het cadeau van je schoonmoeder dat jarenlang op zolder staat en dan toch maar wordt weggegooid … Maar, wie wil er nou geen mooie kleren, mooie auto of mooi huis hebben?
Ruilen of hergebruiken, is dat wat? Er is niets mis met tweedehands producten en ze kunnen ook nog gerepareerd worden. Is ook nog goedkoper. Maar wie kan en wil nog oude spullen repareren?
Het beste voor de planeet
Op volgorde van het belang voor milieu, klimaat en de planeet:
- Niet kopen, niet gebruiken. Heb je nou echt nieuwe kleren nodig als je oude nog niet versleten zijn?
- Niet reizen. Wie in evenwicht leeft, hoeft niet voortdurend op vakantie te gaan. Met videobellen kun je veel zakenreizen en heel veel tijd, geld en emissies besparen. Ga eens fietsen of lopen in plaats van de auto te pakken!
- Bomen planten! Er wordt onderzoek gedaan naar allerlei dure en ingewikkelde manieren om CO2 op te vangen, maar we hebben al uitstekende CO2 opvangers: Bomen en Bossen. Iedere boom helpt tegen klimaatverandering.
- Niet verspillen. Koop niet te veel voedsel dat vervolgens bederft, geef geen prullen met verjaardagen, zet de verwarming een uur voor je vertrekt al uit. Denk ook aan energie besparen, dat bespaart ook geld.
- Koop lokale producten. Appels en peren uit Nederland zijn veel gezonder dan bespoten druiven die uit Marokko zijn komen aanrijden.
- Koop seizoensproducten. Waarom willen mensen in de winter aardbeien hebben? Alleen maar omdat het kan?
- Accepteren dat iets er niet meer nieuw uitziet, of dat niet alles meer werkt. Als vintage hip is, waarom accepteren we dan geen slijtage?
- Ruilen, denk ook eens aan de Kringloopwinkel of kringloopwarenhuis Het Goed met gratis ophaalservice.
- Delen, lenen of huren: met auto delen zouden we zelfs het parkeerprobleem kunnen oplossen en met carpooling het fileprobleem …
- Doneren: oude kleren, meubels, gebruiksvoorwerpen doneren voor een goed doel, altijd beter dan weggooien.
- Repareren, kan vaak gratis in Repair Cafés. Daar repareren ze bijvoorbeeld elektrische apparaten, kleding, meubels, serviesgoed, gebruiksvoorwerpen, fietsen en speelgoed. Het Repair Café is gratis, een donatie wordt op prijs gesteld. Veel producten (ook auto’s) kunnen gerepareerd worden met revisie onderdelen, dat is ook nog goedkoper dan met nieuwe onderdelen.
- Hergebruiken. Je hoeft bijvoorbeeld geen plastic zakjes te kopen want alles zit in plastic zakjes die voortdurend vrijkomen. En afgedankte keukenkastjes zijn nog goed te gebruiken op zolder of in de schuur.
Energieverspilling aanpakken
Standby knop Energieverspilling is wanneer energie wordt geproduceerd maar niet of inefficiënt gebruikt wordt. We kennen allemaal het voorbeeld van het licht laten branden in een kamer waar niemand is. Of de verwarming ’s nachts aan laten staan.
Hoeveel energie er verspild wordt is niet helemaal duidelijk omdat dat niet gemeten wordt. Volgens Gideon kunnen kantooreigenaren voor 1 miljoen huishoudens energie besparen. Per 1 januari 2023 moesten 65.000 kantoren minimaal een Energielabel C hebben. Voldoet een gebouw niet aan die eis, dan mag het per 1 januari 2023 niet meer als kantoor worden gebruikt! In de praktijk heeft maar de helft van de kantoren het vereiste energielabel C of beter.
Daarnaast zijn eigenaren en gebruikers van panden, die meer dan 50.000 kWh elektriciteit verbruiken en/of meer dan 25.000 m³ aardgas, verplicht alle energiebesparende maatregelen uit te voeren die ze in 5 jaar kunnen terugverdienen. Slechts 8% voldeed aan de energiebespaarplicht.
De meest voorkomende vorm van energieverspilling zijn apparaten en toestellen die op standby blijven staan, zelfs als ze niet worden gebruikt. Standby staan kost elektriciteit omdat een deel van het apparaat actief moet blijven om zichzelf te kunnen inschakelen. Als dat niet nodig is, dan kan het apparaat beter uit staan. En sommige apparaten verbruiken zelfs nog stroom in de uit-stand, dus een uit-schakelaar op de stroomtoevoer is aan te raden.
Dan hier nog een paar quick wins voor het MKB, van ventilatie uit- of zachter zetten tot LED verlichting.
Voedselverspilling is energieverspilling
Voedselverspilling is een vorm van energieverspilling. Een derde van de wereldwijde uitstoot aan broeikasgassen komt voort uit voedselsystemen en een derde van al het voedsel wordt verspild. In Nederland wordt ruim 33 kilo vast voedsel en 64 liter drinken per persoon per jaar weggegooid. Voedselverspilling is in Europa verantwoordelijk voor 6% van de totale uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten. Als we de voedselverspilling in Nederland halveren, staat dat gelijk aan een jaar lang eten voor 2,7 miljoen mensen. Daarnaast kunnen we 138 euro per persoon per jaar besparen door thuis geen voedsel te verspillen.
Smeltend ijs veroorzaakt bosbranden
Straalstromen Smeltend ijs in het noordpoolgebied veroorzaakt bosbranden in het westen van Amerika. Dat zit zo: ijs weerkaatst het zonlicht, dus hoe minder ijs, hoe meer de oceaan opwarmt. Een warmere oceaan verwarmt de lucht erboven en verandert daarmee de weerspatronen. Die kracht is zo sterk, dat de straalstroom (een zeer sterke windstroom op grote hoogte) over Noord-Amerika verplaatst wordt. Dat leidt tot heet, droog weer in de herfst boven het westen van Amerika. De droogte en de hitte leiden vervolgens tot grote bosbranden in het westen van de VS, zoals we de laatste jaren steeds weer zien. Wetenschappers denken dat dat nog veel erger wordt, naarmate er meer poolijs smelt.
Smeltend ijs veroorzaakt ook een snel stijgende zeespiegel aan de kust van Texas. Daardoor worden miljoenen mensen bedreigd door overstromingen. De zeespiegel stijgt niet overal even veel, dat komt voor een deel door de oceaanstromingen en de kustvorm. De ijsplaat van West-Antarctica is reusachtig en als die volledig smelt dan stijgt de zeespiegel met drie meter. Smeltend ijs verandert de oceaanstromingen door de sterke instroming van zoet water. Eén van de veranderingen is dat de oceaanstroming van Antarctica naar Texas sterker wordt.
Het smeltende ijs veroorzaakt ook dode walvissen. Smeltend ijs van Groenland beïnvloedt de oceaanstromingen in het noorden van de Atlantische Oceaan. Daardoor is de watertemperatuur in de Golf van Maine, in het noordoosten van de VS, met 4 tot 7 graden gestegen. Plankton kan in warmer water niet overleven en dus zwemmen de walvissen verder naar het noorden, op zoek naar plankton. En daar worden ze gedood door botsingen met schepen of door visnetten.
Smeltend ijs ook van gletsjers
In Nepal veroorzaakt smeltend ijs van gletsjers overstromingen. Aan de voet van de smeltende gletsjers ontstaan vaak grote meren met smeltwater, die door een dam van de terugtrekkende eindmorene worden opgestuwd. Als die dam breekt, stort het water in het dal en spoelt hele dorpen weg. Meer dan 15 miljoen mensen worden wereldwijd bedreigd door overstroming vanuit gletsjermeren.
Deze vier voorbeelden van wat smeltend ijs veroorzaakt zijn samengevat in deze fraaie animatie met kwis.
Als de Golfstroom stilvalt kan het bij ons 5 tot 15 graden kouder worden, het poolijs komt veel zuidelijker te liggen en op het zuidelijk halfrond wordt het nog warmer. Dit is 12.000 jaar geleden bij de opwarming na de laatste ijstijd ook gebeurd.
Doodgaan! Dat is het beste voor de planeet. Zolang we leven, belasten we het milieu en de planeet met onze consumptie. Maar ja, wie wil er nou voortijdig doodgaan?
